UZMAN ERBAŞ SÖZLEŞMELERİNİN FESHİ NEDENİYLE AÇILACAK İPTAL DAVASI

Sözleşmelerin süresinden önce feshedilmesi İç İşleri Bakanlığı ile Millî Savunma Bakanlığı bünyesinde hizmet veren uzman erbaşların sıkça karşılaştığı bir sorundur. Sözleşmelerin feshinde idare kendisine tanınan fesih yetkisini ölçülülük ilkesini aykırı olarak kullandığından uzman erbaşların mağdur olmasına ve hak kaybına uğramasına neden olmaktadır. Sözleşmesi hukuka aykırı olarak feshedilen uzman erbaş, idare tarafından yapılan fesih işleminin iptal edilmesi için idari yargıda “İPTAL DAVASI” açmalıdır.

UZMAN ERBAŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ

3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu’nun “Başarı Gösteremeyenler ve Ceza Alanlar” başlıklı 12. maddesinde uzman erbaş sözleşmelerinin hangi hallerde feshedileceği açıklanmıştır. Buna göre,

“Sözleşmenin imzalanmasından sonra ilk beş aylık intibak dönemi içerisinde göreve intibak edemeyenler ile ayrılmak isteyenlerin sözleşmeleri feshedilerek, Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınır.

Görevde başarısız olanlarla, atandıkları kadro görev yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun süreli bir kurs veya eğitime gönderilenlerden kurs veya eğitimde başarısız olan veya kendilerinden istifade edilemeyeceği anlaşılan uzman erbaşların, barışta sözleşme sürelerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar, yedekte er kaynağına alınırlar.

Görevde başarısız olma, intibak edememe ve kendilerinden istifade edilememe hâlleri ve bunlara yapılacak işlemler, çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.

Ayrıca;

a) Almış oldukları sicile göre kademe ilerlemesi yapamayanların,

b) (Değişik birinci cümle: 22/1/2015 – 6586/78 md.) Verilen ceza ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse veya affa uğrasa dahi;

    1) Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasniî, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabiî mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı mahkûm olanların,

   2) Askerî Ceza Kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olanların,

c) Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askerî mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkûm olanların,

ç) Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olanların,

d) (Değişik: 31/1/2013-6413/45 md.) Son olarak verilen de dahil olmak üzere, kararın kesinleştiği tarihten itibaren geriye doğru son bir yıl içinde toplamda otuz gün ve daha fazla oda hapsi veya hizmet yerini terk etmeme cezasına mahkûm olanların veya en son aldığı disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası alanların,

e) Yabancı uyruklu kişilerle evlenenlerden; bu evlilikleri, ilgili yönetmelikte belirtilen esaslar dahilinde Genelkurmay Başkanlığı tarafından uygun görülmeyenlerin,

f) Çeşitli nedenlerle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin veya Türk vatandaşlığından çıkartılanların, Sözleşmeleri feshedilmek suretiyle Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir.

– Her ne sebeple olursa olsun, sözleşmesi feshedilerek Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişiği kesilen uzman erbaşlar, tekrar Türk Silahlı Kuvvetlerine alınmazlar.” şeklinde açıklanmıştır.

Bu noktada ilgili maddenin 4/b bendinde önemli bir değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklik ile verilen ceza,

• Ertelense,
• Seçenek yaptırımlara çevrilse,
• Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) karar verilse,
• Affa uğrasa dahi idarece sözleşmenin feshedileceği belirtilmiştir.

Maddenin 4/b-1 bendinde sözleşmenin feshi için  sınırlı sayıda olarak belirtilen suçlar idare tarafından genişletilmekte ve hukuka aykırı fesihler gerçekleştirilmektedir.

İdare tarafından yapılan hukuka aykırı fesihlerin idare mahkemesinde açılacak dava ile iptal edilmesi için idare hukukunda uzman bir avukat ile çalışmanız önerilir.

İDARENİN EN ÇOK ÖNE SÜRDÜĞÜ FESİH NEDENİ “PERSONELDEN İSTİFADE EDEMEME”

İdarenin takdir yetkisini ve ölçülülük ilkesini aşarak sözleşmelerin feshine gerekçe gösterdiği nedenlerin başında “personelden istifade edememe” gelmektedir.

İstifade edememe şartları Uzman Erbaş Yönetmeliği’nin “Görevde Başarısız Olma, Kendilerinden İstifade Edilmeme Halleri ve Sözleşmenin Feshedilmesi Sebepleri” başlıklı 13.maddesinde açıklanmıştır. Buna göre,

Görevde başarısız olanlar ile
Kendisinden istifade edilemeyeceği (atış, spor, eğitim, operasyon ve istihdam edildikleri kadro görev yerlerinde ve davranışlarında askerlik mesleği değerlerini sergilemede ikazlara rağmen istenen düzeye ulaşamayan ve aşırı derecede borçlananlardan bu durumu rapor, tutanak ve her türlü belge ile kanıtlananlar,
Mazeretsiz olarak bir sözleşme yılı içerisinde yedi gün ve daha uzun süre ile göreve gelmeyenler)anlaşılan, atandıkları kadro görev yerleri ile ilgili olarak üç ay ve daha uzun süreli bir kurs veya eğitime gönderilenlerden kurs veya eğitimde başarısız olan uzman erbaşların, barışta sözleşme sürelerine bakılmaksızın Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Bunlar yedekte er kaynağına alınır.” denilerek istifade edememe halleri sınırlı olarak sayılmıştır.

Bu hallerin geçerli bir fesih sebebi haline gelmesi için idarece yazılı olarak ikaz edilmesi gerektiği yargı kararlarında şekil şartı olarak belirtilmiştir.

İdare fesih yetkisini şekil şartına uymaksızın ve/veya yetkisini hukuka aykırı olarak genişleterek personelden istifade edememe gerekçesiyle personelin sözleşmesini feshetmekte veya sözleşmenin yenilenmemesi yoluna gitmektedir.

İdare, kanunda sınırlı olarak sayılan fesih gerekçelerini başka amaçlarla ve keyfi olarak kullanmamalıdır. Kanun koyucu keyfiyeti ve hakkaniyetsizliği önlemek adına kanunda fesih gerekçelerini sınırlı sayıda koymuştur. İdare takdir yetkisini kullanırken bu sınırlar içinde kalarak anayasal hakların ihlaline sebebiyet vermemelidir.

UZMAN ERBAŞLARIN SÖZLEŞMESİ FESHEDİLDİĞİNDE NE YAPILMALIDIR?

İdare tarafından sözleşmesi feshedilen uzman erbaş idare mahkemesinde iptal davası açmalıdır. Bu davanın yürütmenin durdurulması talebiyle açılması son derece önemlidir.

SÖZLEŞMENİN FESHİNDE İPTAL DAVASI AÇMA SÜRESİ NE KADARDIR?

Uzman erbaş, İdare tarafından sözleşmenin fesih bildiriminin kendisine tebliğ edildiği andan itibaren 60 gün içerisinde idare mahkemesinde iptal davası açmalıdır. Bu süre hak düşürücü süre olup bu süre içinde dava açılmaması halinde ciddi hak kayıpları yaşanacaktır.

Uzman erbaşların sözleşmelerinin feshine ilişkin iptal davalarını askeri mevzuata hakim ve idare hukukunda deneyimli bir avukattan hukuki destek alarak yürütmeniz önerilir.